AI Hallucineert, Maar Jij Ook!
AI hallucineert voortdurend – maar dat doen wij mensen ook. Waarom vinden we het dan zo beangstigend als een machine hetzelfde doet als ons brein al jaren lang?
Leestijd: 4 minuten
AI hallucineert altijd – maar jij ook: waarom vinden we dat dan zo gevaarlijk?
In veel gesprekken over kunstmatige intelligentie (AI) valt vroeg of laat de term hallucinatie. AI, zo wordt gezegd, hallucineert omdat het antwoorden genereert die feitelijk onjuist kunnen zijn. Maar wat betekent dat eigenlijk? En belangrijker nog: waarom vinden we dat zo’n probleem, terwijl mensen in hun dagelijkse leven ook continu voorspellingen doen op basis van patronen?
Wat betekent het als AI “hallucineert”?
Een AI-model zoals ChatGPT is getraind op enorme hoeveelheden tekstdata. Het leert geen feiten zoals een encyclopedie dat doet, maar herkent patronen: als iemand dit zegt, volgt meestal dat. Wanneer AI een antwoord genereert, doet het eigenlijk een uiterst slimme gok: op basis van wat het tot nu toe gezien heeft, wat is het meest waarschijnlijke volgende woord?
Dat is geen fout of beperking – dat is precies hoe het systeem werkt. Maar het gevolg is dat AI soms iets verzint dat logisch klinkt, maar niet klopt. Dit noemen we dan hallucinatie.
Maar wacht eens even… doen mensen dat niet ook?
Eigenlijk wel. Wij mensen werken ook grotendeels met voorspellende kennis. We maken constant aannames gebaseerd op ervaringen, intuïtie, en onvolledige informatie. Ruik je ’s ochtends koffie? Dan ga je ervan uit dat je huisgenoot wakker is. Hoor je druppels tegen het raam? Dan neem je aan dat het buiten regent. Stoot je een glas om? Dan verwacht je dat de tafel nat is. Zelfs in gesprekken geven we regelmatig antwoorden op vragen waar we het juiste antwoord niet op weten – vaak gebaseerd op aannames en gevoel.
Sterker nog: ons brein verbindt wat we waarnemen aan wat we eerder hebben ervaren (dit fenomeen wordt ook wel ‘predictive processing’ genoemd). Wat we zien, is geen pure objectieve waarneming, maar een combinatie van wat er daadwerkelijk is en wat we verwachten dat er is – gevormd door eerdere ervaringen. De open plekken in wat we waarnemen vullen we automatisch zelf in. Denk aan het herkennen van een bekend gezicht in de verte of het lezen van een woord met ontbrekende letters – onze hersenen doen de rest.
Met andere woorden: wij hallucineerden al lang voordat AI dat deed. Kijk maar eens naar onderstaand voorbeeld: hoe vul jij dit in?
Bron: 1989 J&B Scotch Wiskey
Waarom dan die angst voor AI?
We vullen dus continu zelf de gaten in onze waarneming in – bewust of onbewust. En nu AI dat ook doet, voelt dat ineens ongemakkelijk. Hoe komt dat?
- Schaal en snelheid
Een mens hallucineert misschien één keer per gesprek. Een AI kan miljoenen gesprekken tegelijk voeren – en dus miljoenen hallucinaties per seconde produceren. Dat maakt de impact groter.
- Gebrek aan bewustzijn
Als een mens twijfelt, hoor je dat vaak in de toon: “Ik denk dat…” of “Volgens mij…” AI klinkt altijd zeker van z’n zaak. Die schijn van betrouwbaarheid maakt het moeilijk om fouten te herkennen.
- Verlies van controle
Veel mensen begrijpen niet hoe AI werkt – en wat we niet begrijpen, vinden we vaak eng. We zijn bang dat AI beslissingen neemt op basis van onzichtbare logica, zonder dat iemand het doorheeft. Zeker in sectoren als rechtspraak, gezondheid of financiën is dat risico niet denkbeeldig.
Wat kunnen we hiervan leren?
De les is niet dat AI gevaarlijk is omdat het hallucineert. De les is dat AI gevaarlijk kan zijn als we blind vertrouwen op systemen die geen begrip hebben van waarheid, context of verantwoordelijkheid.
Maar de vergelijking met mensen biedt ook hoop. Want als wij geleerd hebben om kritisch te denken, om fouten te herkennen, en om elkaar te corrigeren – dan kunnen we dat ook voor AI doen. Met goede training, duidelijke kaders, en menselijke controle maken we AI niet foutloos, maar wel betrouwbaarder.
Conclusie
Zie AI niet als een allesweter, maar als een slimme collega die snel en creatief meedenkt – en die af en toe fout zit. Wees kritisch. Vraag door. En gebruik je eigen gezond verstand.
Want zowel bij mens als machine geldt: wat we waarnemen is deels realiteit, deels invulling. Bewustzijn daarvan is de sleutel tot verantwoord gebruik.
Meer weten over de potentie van AI voor jouw bedrijf? Ontdek vandaag nog jouw mogelijkheden door contact met ons op te nemen!